تهویه در آسانسور فقط یک «گزینه رفاهی» نیست؛ یک الزام مهندسی و استاندارد است. نبود گردش هوای مناسب میتواند باعث کاهش عمر قطعات، افزایش مصرف انرژی، ایجاد اختلال در عملکرد تجهیزات الکتریکی و نارضایتی کاربران شود. در این مقاله ساختار تهویه صحیح در سه بخش اصلی سیستم آسانسور بررسی میشود: موتورخانه، چاه و چاهک، و کابین.
۱. تهویه موتورخانه آسانسور
موتورخانه یکی از گرمترین و حساسترین بخشهای سیستم است.
وجود تجهیزات الکتریکی، تابلو فرمان، درایو و موتور باعث تولید گرما میشود. گرمای تجمع یافته میتواند عملکرد کنترلها را مختل کند یا عمر قطعات را کوتاه کند.
اهداف تهویه در موتورخانه
حفظ دما در محدوده مجاز درایو و تابلو فرمان
جلوگیری از انبساط حرارتی قطعات و خطای عملکرد
جلوگیری از افزایش رطوبت و آسیب به تجهیزات الکتریکی
فراهم کردن محیط کار ایمن و مطابق استاندارد
روشهای استاندارد تهویه موتورخانه
استفاده از هواکش دائمکار با دبی مناسب
داشتن ورودی هوا (معمولاً پایین موتورخانه) و خروجی هوا (بالا) برای ایجاد جریان طبیعی
نصب سنسور گرمای بیشازحد برای فعال شدن تهویه کمکی
جلوگیری از نصب لوازم گرماساز داخل موتورخانه
پرهیز از پوشاندن کامل موتورخانه با عایقهای حرارتی نامناسب
۲. تهویه چاه آسانسور
چاه آسانسور یک حجم بسته است که در آن موتور، سیمبکسل، ریل، مجموعه دربها و کابلها قرار دارد.
در صورت نبود تهویه مناسب، گرما و رطوبت در این فضا تجمع میکند و آسیب تدریجی به قطعات مکانیکی و الکتریکی وارد میشود.
اهداف تهویه چاه
پیشگیری از رطوبت و بخار که عامل زنگزدگی ریل و قطعات فلزی است
کاهش دمای چاه برای جلوگیری از فشار به تابلو فرمان و موتور
بهبود راندمان حرکت کابین
جلوگیری از تشکیل بخار در نزدیکی کف چاهک
روشهای استاندارد تهویه چاه
ایجاد کانال طبیعی خروج هوا در بالای چاه (ونت چاه)
استفاده از هواکش سقفی در ساختمانهایی که گرما زیاد تجمع میکند
جلوگیری از مسدود شدن دهانههای ورودی و خروجی
استفاده از دریچههای بازشونده در صورت نیاز به کنترل رطوبت
در ساختمانهای مرطوب (مثل پارکینگها)، استفاده از رطوبتگیر یا فن دائمکار
۳. تهویه چاهک آسانسور
چاهک معمولاً پایینترین قسمت چاه است و بیشترین احتمال تجمع رطوبت، آب و هوای سنگین را دارد.
اهداف تهویه چاهک
جلوگیری از رطوبت و خوردگی قطعات
کمک به جلوگیری از بوی نامطبوع
کاهش احتمال تجمع بخار یا آلودگیهای صنعتی
افزایش طول عمر سوئیچها، بافر و قطعات پایین چاه
روشهای تهویه چاهک
استفاده از هواکش کممصرف دائمکار
ایجاد ورودی هوای طبیعی از طریق راه تهویه چاه
جلوگیری از قرارگیری لوازم اضافه که مانع جریان هوا میشود
در محیطهای مرطوب، نصب فن کف چاهک ضد رطوبت
۴. تهویه کابین آسانسور
تهویه کابین بخش مهمی از تجربه کاربری است. تهویه نامناسب باعث احساس خفگی، افزایش دما و کاهش کیفیت سفر میشود.
اهداف تهویه کابین
تأمین جریان مطلوب هوا برای مسافران
جلوگیری از افزایش دمای داخل کابین
جلوگیری از میعان بخار در فصلهای مرطوب
حفظ سلامت تجهیزات الکتریکی روی سقف کابین
روشهای استاندارد تهویه کابین
استفاده از فن سقفی استاندارد کابین
طراحی خروجی هوا در سقف و ورودی در کف کابین
جلوگیری از مسدود شدن مسیر فن با وسایل غیرمجاز
سرویس دورهای فن کابین برای جلوگیری از کاهش قدرت
۵. هماهنگی سیستم تهویه در کل مجموعه آسانسور
بسیاری از مشکلات زمانی ایجاد میشوند که یکی از بخشها تهویه مناسب دارد و بخش دیگر خیر.
برای مثال:
تهویه موتورخانه فعال است اما چاه هوا ندارد → گرمای چاه وارد موتورخانه میشود.
چاهک رطوبت دارد ولی تهویه کابین سالم نیست → بخار به کابین میرسد.
راهکار حرفهای
کنترل دمای موتورخانه، چاه و کابین در سرویس دورهای
استفاده از هواکشهای استاندارد، نه مدلهای خانگی
بررسی دائمی مسیر جریان هوا
جلوگیری از بسته شدن ونت چاه در هنگام بازسازی ساختمان
جمعبندی
تهویه آسانسور یک سیستم یکپارچه است:
موتورخانه → چاه → چاهک → کابین
اگر هر کدام از این بخشها گردش هوای کافی نداشته باشند، نتیجه آن افزایش استهلاک، کاهش راندمان و نارضایتی کاربران خواهد بود.
اجرای اصول تهویه صحیح، هزینه کم و اثر بسیار زیادی بر عمر مفید کل سیستم آسانسور دارد.
