مقدمه
در صنعت آسانسور، ایمنی بهعنوان نخستین و مهمترین اصل طراحی، تولید و بهرهبرداری شناخته میشود. رعایت استانداردهای ملی و بینالمللی، استفاده از تجهیزات معتبر، و اجرای صحیح فرآیندهای کنترل کیفیت از الزامات اساسی در تولید آسانسورهای مدرن بهشمار میروند. این مقاله به بررسی مهمترین الزامات ایمنی در طراحی و ساخت آسانسورها میپردازد.
۱. رعایت استانداردهای ملی و بینالمللی
طراحی و ساخت آسانسورها باید مطابق با استانداردهای مرجع همچون
EN 81, ISO 22559, ایراناستاندارد ۱-۶۳۰۳
انجام شود. این استانداردها تمام جنبههای مکانیکی، الکتریکی و عملکردی آسانسور را پوشش میدهند.
۲. سیستمهای ترمز و توقف اضطراری
وجود ترمزهای ایمنی Overspeed Governor و Safety Gear در آسانسورهای کششی و سیستمهای پاراشوت هیدرولیک در آسانسورهای هیدرولیک، از مهمترین عناصر محافظتی برای جلوگیری از سقوط یا حرکت غیرعادی کابین هستند.
۳. محدودکنندههای بار و کنترلکنندههای حرکت
استفاده از کنترل بار (Load Sensor) برای جلوگیری از تجمع وزن بیش از حد در کابین و درایوهای کنترل حرکت (VVVF Drive) برای اجرای حرکت نرم، پایدار و ایمن از الزامات ضروری سیستمهای مدرن است.
۴. حفاظتهای الکتریکی و تجهیزات کنترلی
تابلو فرمان آسانسور باید به تجهیزاتی مانند:
سرج ارستر
حفاظت اتصال کوتاه
RCD و MCB های استاندارد
مدارهای Fail-safe
مجهز باشد تا از بروز خطاهای الکتریکی یا عملکرد ناایمن جلوگیری شود.
۵. ساختار مکانیکی مقاوم و مطمئن
تمام اجزای مکانیکی از جمله ریلها، براکتها، یوک کابین، وزنه تعادل، سیمبکسلها و فلکهها باید از مواد و فرآیندهای تولید استاندارد بهره ببرند. کنترل کیفیت ابعادی، تستهای تنش و آزمونهای غیرمخرب (NDT) بخش مهمی از فرآیند تضمین ایمنی است.
۶. سیستمهای روشنایی و تهویه اضطراری
آسانسورها باید به سیستمهای روشنایی اضطراری، تهویه مناسب داخل کابین و منبع تغذیه اضطراری (UPS) مجهز باشند تا در شرایط قطع برق نیز امنیت مسافران حفظ شود.
۷. الزامات ایمنی در نصب و راهاندازی
نصب باید توسط افراد دارای صلاحیت و تحت نظارت بازرس فنی انجام شود. تمامی تستهای عملکردی، تست سقوط، تست بارگذاری و تست نهایی الزامی است.
۸. نگهداری و سرویس دورهای
ایمنی آسانسور بعد از راهاندازی نیز وابسته به سرویس ماهانه استاندارد، تستهای دورهای و تعویض قطعات مستهلک است. عدم نگهداری صحیح، مهمترین عامل خرابی و حوادث آسانسوری محسوب میشود.
جمعبندی
ایمنی در آسانسور تنها در طراحی یا ساخت خلاصه نمیشود؛ بلکه نتیجه زنجیرهای کامل از استانداردسازی، تجهیز مناسب، نصب صحیح و نگهداری منظم است. رعایت این الزامات نقش مستقیم در افزایش ضریب امنیت، بهرهوری و طول عمر آسانسور دارد.
